Jeśli trenujesz bieganie, nawet rekreacyjnie, szansa, że spotka cię kontuzja jest ogromna. Okazuje się, że aż 40-50% biegaczy przynajmniej raz w życiu doznaje różnorodnych uszkodzeń narządu ruchu. Większość z nich dotyczy obszaru kolana, dlaczego? Jest to wynik biomechaniki i obciążenia do jakiego dochodzi w momencie, gdy nasza stopa styka się z podłożem w czasie biegu. Jeśli dodamy do tego fakt, że większość biegaczy amatorów zbyt szybko zwiększa obciążenia treningowe, ryzyko kontuzji gwałtownie wzrasta.

Ból kolana, co zrobić?

W tym artykule skupimy się na dolegliwościach stawu kolanowego, które pojawiają się po stronie bocznej. Tak naprawdę możemy wymienić kilkanaście możliwych przyczyn. Niestety samodzielnie nie jesteśmy w stanie stwierdzić, która z nich powoduje ból. W momencie wystąpienia dolegliwości powinniśmy udać się do lekarza lub fizjoterapeuty. Niektórzy pacjenci zapytają, dlaczego od razu nie zapisać się na badanie np. usg? Zwróćmy uwagę, że zlecenie jakichkolwiek dodatkowych badań musi być poparte wywiadem i badaniem manualnym. Tylko w taki sposób możemy z dużym prawdopodobieństwem zdecydować, jak powinna wyglądać dalsza diagnostyka. Zupełnie inne badania zlecimy, gdy podejrzewamy, że przyczyną bólu jest struktura położona wewnątrz kolana. Inne, jeśli problem leży po stronie tkanek miękkich czyli mięśni i ścięgien.

Z drugiej strony, fakt występowania jakiegoś uszkodzenia (np. w obrazie usg) nie oznacza, że w stu procentach ta właśnie struktura jest przyczyną naszych dolegliwości. Nasze ciało posiada wiele uszkodzeń, szczególnie u osób po 30 roku życia, które nie powodują bólu. Przykładem są tu uszkodzenia łąkotki i zmiany zwyrodnieniowe chrząstki, które w pewnym wieku każdy z nas posiada. Co więcej, sytuacja może być odwrotna. Badanie, które wykonamy na własną rękę może nie pokazać prawdziwej przyczyny bólu. Pamiętajcie zatem, że samodzielne diagnozowanie nie jest najlepszym pomysłem.

Po bocznej stronie kolana znajduje się wiele struktur, które mogą być przyczyną bólu. W tym artykule, skupimy się tylko na tych najbardziej charakterystycznych dla biegaczy. Żebyśmy lepiej mogli uporządkować możliwe przyczyny, podzielimy nasze kolano na 3 części. Pierwsza będzie dotyczyła dolegliwości występujących typowo bocznie, druga przednio-bocznie a trzecia tylno-bocznie.

Ból typowo po bocznej stronie kolana?

Zespół pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS) to jedna z najbardziej charakterystycznych kontuzji biegaczy. Pomimo, że wiemy o niej naprawdę dużo, niektórzy biegacze odwiedzają wielu specjalistów, zanim zostanie postawiona prawidłowa diagnoza. Pasmo biodrowo-piszczelowe to sztywna struktura biegnąca po bocznej stronie uda i przyczepiająca się po bocznej stronie kolana. W tej okolicy może dochodzić do podrażnienia tkanki w okolicy nadkłykcia bocznego. Poza bólem pacjent może skarżyć się na uczucie sztywność kolana, szczególnie rano na drugi dzień po treningu. W czasie maksymalnego zgięcia możemy odczuwać ciągnięcie po zewnętrznej stronie stawu. Bardzo charakterystyczne dla ITBS jest pojawianie się dolegliwości w trakcie biegu, zazwyczaj po pokonaniu podobnego dystansu. Pacjent może w ciągu dnia funkcjonować bez większego problemu, ale każda próba przebiegnięcia kilku kilometrów kończy się bólem. Niektórzy mogą odczuwać swoje dolegliwości także w trakcie długiego siedzenia.

Uszkodzenie łąkotki bocznej to kolejna możliwa przyczyna bólu bocznego przedziału kolana. Łąkotka jest strukturą, która w dość prosty sposób ulega uszkodzeniu w trakcie urazu kolana, ale nie tylko. Zmiany w jej wnętrzu pojawiają się także wraz z wiekiem w wyniku kumulowania mikrouszkodzeń. W takim przypadku możecie zauważyć, że nie jesteście w stanie do końca wyprostować luz zgiąć kolana. Ból zazwyczaj pojawia się w szparze stawowej, szczególnie przy rotacjach kończyny. Może pojawić się także obrzęk kolana.

Czy uszkodzenia łąkotek często przytrafiają się biegaczom? I tak, i nie. Z jednej strony nie jest to kontuzja bardzo charakterystyczna dla biegaczy, szczególnie przed 30 rokiem życia. Oczywiście mówimy tu o osobach, które nie doznały urazu kolana w przeszłości. W sporcie amatorskim częściej będziemy mieli do czynienia z bólem spowodowanym zmianami degeneracyjnymi łąkotki z jednej prostej przyczyny. Jak wiemy bieganie jest chętnie uprawiane przez ludzi dojrzałych. Badania pokazują, że od 35 roku życia większość z nas ma już pewne zmiany w łąkotkach. Jeśli nagle obciążymy staw kolanowy, np. zbyt intensywnym treningiem, może dojść do pojawienia się stanu zapalnego w okolicach tej struktury.

Bocznie, ale bardziej z przodu?

Jeśli odczuwamy ból boczny kolana, ale bardziej od strony przedniej stawu, przyczyną może być staw rzepkowo-udowy, czyli połączeniu rzepki z kością udowa. W mojej opinii jest to najczęstsza przyczyna wizyt biegaczy u fizjoterapeutów. W przypadku tego schorzenia ból może być rozlany po całej przedniej części kolana. Może także obejmować niewielki obszar w różnych miejscach na około rzepki np. po stronie bocznej lub przyśrodkowej.

Leczenie stawu rzepkowo-udowego wymaga dużej wiedzy, ponieważ jego dysfunkcje zależą od wielu czynników. Zacznijmy od tego, że generalnie nasza rzepka nie do końca lubi bieganie, szczególnie długodystansowe. W momencie, kiedy przy każdym kroku lądujemy na lekko ugiętym kolanie, działają na nie duże siły. Po drugie, w wielu przypadkach problemy wynikają z pewnej specyficznej budowy bloczka kości udowej. U niektórych osób anatomicznie rzepka na tendencje do zmiany swojego położenia, zazwyczaj przypiera w kierunku bocznym. Dochodzi wtedy do uszkodzeń w chrząstce stawowej. Po trzecie, na upołożenie i ruch rzepki wpływa wiele dodatkowych elementów tj: ustawienie stawów biodrowych, stóp, osłabienie siły mięśniowej: głównie głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego czy np. długotrwałe unieruchomienie stawu.

W przypadku schorzeń stawu rzepkowo-udowego dolegliwości bólowe występują w momencie zgięcia kolana z obciążeniem, czyli np. przysiadu a także biegu. Ból stawu może pojawić się także w czasie siedzenia lub leżenia ze zgiętymi kolanami. Charakterystyczne są tu także trzeszczenie i strzelanie kolana w trakcie zgięcia.

Dużo rzadszą przyczyną bólu przednio-bocznego przedziału kolana jest tzw. boczny fałd błony maziowej, który znajduje się około 2 cm od rzepki w kierunku bocznym. W wyniku różnych przyczyn może on mienić swoją strukturę, pogrubieć i powodować ból. Możemy mieć także do czynienia z sytuacją, gdzie przerośnięty fałd błony maziowej zaburza pracę stawu rzepkowo-udowego w czasie zgięcia kolana. W wyniku jego podrażnienia może pojawić się lokalny ból, opuchlizna, klikanie, uczucie przeskoku i niestabilności rzepki w czasie zgięcia kolana

Bocznie ale bardziej z tyłu?

Jeśli mówimy o bólu bocznym kolana, musimy także wspomnieć o kilku strukturach położonych po bocznej stronie, ale bardzie od tyłu .W tej okolicy możemy mieć do czynienia z tendinopatią ścięgna mięśnia dwugłowego. W przypadku biegaczy długodystansowych zmiany w tym ścięgnie zazwyczaj mają charakter degeneracji. Rzadziej spotkamy ból wynikający ze schorzenia stawu piszczelowo-strzałkowego bliższego lub nerwu strzałkowego.

Jak widzicie boczny ból kolana może być spowodowany wieloma schorzeniami. Jeśli planujecie wizytę u lekarza lub fizjoterapeuty, postarajcie się dokładnie opisać charakter dolegliwości. Zastanówcie się w jakich okolicznościach pojawia się ból i jakie miejsca obejmuje.